اکثر مردم علاقه خاصی به استفاده از ماساژ دارند و از آنجایی که مشت و مال دادن ماهیچه‌ها و بدنشان یک حس آرامش در آن‌ها پدید می‌آورد، از دریافت ماساژ لذت می‌برند. اما تا چه حدی با ماساژ آشنا هستید؟ آیا تاثیرات ماساژ درمانی بر روی بدن از نظر علمی اثبات شده است؟ چند نوع روش ماساژ تراپی وجود دارد؟
برخی پیدایش ماساژ را به 3000 سال قبل از میلاد مسیح و کشور هندوستان نسبت می‌دهند. تکنیک‌های ماساژ در طول زمان ارتقاء یافته‌اند و امروزه از آن به عنوان یک درمان جایگزین برای برخی از دردها و بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در این مقاله با ما همراه باشید تا با ماساژ درمانی به خوبی آشنا شوید و شما را با مزایا و انواع تکنیک‌های آن، آشنا کنیم.
ماساژ چیست؟
تعاریف گوناگونی برای شرح دادن ماساژ وجود دارد، ولی اگر بخواهیم ساده و کامل توضیح دهیم باید بگوییم:
ماساژ تکنیکی است که بافت‌های نرم بدن شامل تاندون‌ها، عضله‌ها، رباط‌ها و مفاصل را مشت و مال و دستکاری می‌کند. تکنیک‌های ماساژ معمولا با استفاده از دست، انگشت‌ها، آرنج، زانو، ساعد، پا و یا با استفاده از دستگاهی مخصوص اجرا میشوند.
از دید لغت شناسی، ماساژ (massage) یک کلمه فرانسوی است که به معنای اصطکاک و ورز دادن می‌باشد. اعتقاد بر این است که این کلمه خود از کلمه عربی ماسا به معنی (لمس کردن) گرفته شده است.
به افرادی که به شکل حرفه‌ای و با تکنیک‌های مخصوص انواع روش‌های ماساژ را ارائه می‌دهند، ماساژ تراپیست یا ماسور (masseur) گفته می‌شود. تکنیک‌های اصلی که ماسورها در اکثر روش‌های درمانی به کار می‌گیرند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- تکنیک‌های افلوراژ که شامل حرکات نوازشی دایره‌ای شکلی است و با کف دست انجام میشوند
- حرکات پتریساژ و ورز دادن ماهیچه‌های عمیق
- ضربه‌های مالشی و اصطکاکی
- حرکات لرزشی سریع و شدید برای شل شدن بدن
- حرکات ضربه‌ای سریع و پیوسته
مطالعه بیشتر: ماساژ فول بادی چیست؟
آیا ماساژ از نظر علمی اثبات شده است؟
از زمان قدیم ادعاهایی مبنی بر خواص درمانی و ضد درد ماساژ بین مردم وجود داشت که اکثرا دارای پشتوانه علمی محکمی نبودند و صرفا بر اساس تجربیات از آن‌ها یاد می‌شد. در سالیان اخیر مطالعات سیستماتیک و متعددی در زمینه ماساژ درمانی و مزیت‌های آن شکل گرفته و نتایج جالبی از آن‌ها بدست آمده است.
برای مثال تحقیقات جدید دانشگاه ایلینویز در شیکاگو (UIC) فواید علمی ماساژ را تایید کرده است. طبق این تحقیقات ثابت شده که عملکرد عروق افرادی که ورزش نمی‌کنند با استفاده از ماساژ درمانی، بهبود پیدا کرده است.
همچنین یک مطالعه منتشر شده در مجله Alternative and Complementary Medicine نشان داد که حتی یک جلسه ماساژ سوئدی می‌تواند به طور قابل توجهی آرژنین وازوپرسین (AVP) را کاهش دهد. AVP هورمونی است که رگ‌های خونی را منقبض می‌کند، فشار خون را افزایش می‌دهد و بر روی کاهش دفع ادارا تاثیر می‌گذارد.
هدف استفاده از ماساژ چیست؟
هدف اصلی ماساژ درمانی، هدف قرار دادن منبع درد در بدن و افزایش آرامش عضلانی است. این کار از طریق رفع انقباض عضلات، افزایش انعطاف پذیری ماهیچه‌ها و مفاصل و ایجاد ریلکسیشن برای عضلات آسیب دیده، میسر می‌شود.
عموم مردن با هدف کاهش استرس و افزایش ریلکسیشن از انواع مختلف ماساژ استفاده می‌کنند.
تاریخچه پیدایش ماساژ
استفاده از روش‌هایی برای لمس بدن به عنوان یک روش شفا بخش و آرام کننده، از آداب و رسومی که ریشه در تاریخ باستان دارند، نشات گرفته شده است. تمدن‌های موجود در شرق و تمدن‌های اروپایی از هزاران سال پیش متوجه شدند که با استفاده از ماساژ می‌توانند دردها و جراحات موجود در بدن را التیام ببخشند. آن‌ها از همان ابتدا تاثیر تکنیک‌های ماساژ در کاهش استرس و ایجاد آرامش را به خوبی درک کرده بودند.
تاریخچه ماساژ به 3000 سال قبل از میلاد و کشور هند برمی‌گردد. در آن زمان، ماساژ به عنوان یک روش مقدس و شفا بخش طبیعی درنظر گرفته می‌شد. هندوها از تکنیک‌های ماساژ در سیستم درمانی آیورودا (Ayurveda) به عنوان روشی برای التیام جراحات، تسکین درد و پیشگیری بیماری‌ها استفاده می‌کردند.
مطالعات صورت گرفته در چین نیز نشان داده که چینی‌ها در 2700 سال قبل میلاد، از ماساژ استفاده می‌کرده‌اند. روش‌های ماساژ چینی با ترکیبی از روش‌های طب سنتی چینی، هنرهای رزمی و یوگا بودایی‌ها و تائوئیست‌ها، توسعه پیدا کرد.
در حدود 2500 سال قبل از میلاد مسیح، ماساژ درمانی به مصر راه یافت و نقش و نگاره‌‌هایی از این روش در مقبره‌ها به تصویر کشیده شد. در حدود 1000 سال قبل از میلاد مسیح، راهبان چینی تکنیک‌های ماساژ درمانی خود را به ژاپن وارد کردند و با ایجاد تغییراتی در آن، نام آن را به آنما (Anma) تغییر دادند که بعدها با نام ماساژ شیاتسو شناخته شد.
کم کم روش‌های ماساژ درمانی به سایر نقاط دنیا وارد شد و با ایجاد تغییرات فرهنگی بر روی آن، ماساژ درمانی به عنوان یک روش بی اعتبار و ناکارآمد در دوره‌های طولانی از تاریخ، شناخته شد.
ماساژ درمانی با تحمل دوره‌های مختلف تاریخی و با ورود به دوران مدرن و ترکیب شدن با علم و دانش اروپائیان، تجدید حیات کرد و به عنوان روشی آرامش بخش و مکمل درمانی مورد استفاده قرار گرفت.
تاثیرات و مزیت استفاده از ماساژ چیست؟
استفاده اصولی از ماساژ، تاثیرات کوتاه مدت و بلند مدت زیادی بر روی فیزیک و ذهن افراد خواهد داشت.
تاثیرات کوتاه مدت
ماساژ از طریق افزایش سروتونین و اندروفین در بدن می‌تواند اضطراب، افسردگی و درد را کاهش دهد. بررسی‌ها نشان داده است که استفاده از ماساژ می‌تواند در کوتاه مدت تاثیرات مثبتی را بر کمردرد، گردن درد و درد شانه باشد.
تاثیرات بلند مدت
برخی از مطالعات انجام شده نشان می‌دهند که ماساژ درمانی می‌تواند مزیت‌های بلند مدتی را برای برخی از بیماران به همراه داشته باشد. طبق یک تحقیق انجام شده، ماساژ توانایی کاهش اضطراب ناشی از اتفاقات خاص را دارد.
استفاده از ماساژ باعث کاهش ضربان قلب و فشار خون بیماران می‌شود.
تاثیرات فیزیکی ماساژ
تاثیر و مزیت‌های فیزیکی ماساژ تراپی عبارتند از:
- کاهش تنش عضلانی
- بهبود گردش خود در بدن
- تحریک سیستم لنفاوی
- افزایش تحرک و انعطاف پذیری مفاصل
- بهبود کیفیت و رنگ پوست
- بهبود جراحات بافت‌های نرم بدن
تاثیرات روحی و روانی ماساژ
علاوه بر تاثیرات فیزیکی، یک ماساژ خوب می‌تواند تاثیرات روحی و ذهنی مثبتی بر روی افراد داشته باشد. این تاثیرات شامل:
- ماساژ باعث کاهش سطح استرس و اضطراب
- بهبود کیفیت خواب
- از بین بردن علایم افسردگی
- ایجاد شادابی و افزایش سطح انرژی
- افزایش سروتونین و دوپامین به صورت طبیعی
- آرام کردن ذهن
برای مطالعه کامل و آشنایی بیشتر با فواید ماساژ، مقاله‌ای که با عنوان (مزیت‌ها و فواید استفاده از ماساژ) برای شما نوشته‌ایم را بخوانید.
در هنگام استفاده از ماساژ چه اتفاقاتی در بدن رخ می‌دهد؟
در هنگام استفاده از ماساژ تراپی، اتفاقات و تاثیرات مختلفی بر روی سیستم‌های مختلف بدن رخ می‌دهد. در ادامه مهم‌ترین اتفاقاتی که در هنگام ماساژ دادن در بدن رخ می‌دهد را برای شما شرح خواهیم داد.
1-تاثیر بر سیستم گردش خون
در هنگام ماساژ، ماسور دست‌های خود را بر روی پوست و بدن شخص دریافت کننده ماساژ حرکت می‌دهد و با ایجاد اصطکاک بین پوست و دست‌های ماساژور، جریان خون و لنف در ماهیچه‌ها بهبود پیدا می‌کند.
این کار به بزرگتر شدن رگ‌های خونی کمک می‌کند که در نهایت به افزایش جریان خون و حذف مواد زائد از خون منجر خواهد شد. افزایش جریان خون و لنف در بدن تحت تاثیر 3 عامل مختلف قرار دارد:
- افزایش حجم عروق (گشاد شدن رگ‌ها برای انتقال خون بیشتر)
- افزایش مویرگ‌های دور ماهیچه‌ها
- افزایش بازگشت وریدی
ماساژ درمانی با بهبود کارایی سیستم گردش خون در بدن، کارایی و ضربان قلب را نیز بهبود می‌دهد. بیماران دارای ناراحتی قلبی، قبل از استفاده از ماساژ تراپی باید با پزشک خود مشورت کنند.
2-تاثیر ماساژ درمانی بر سیستم تنفسی
ماساژ نقش مهمی در آموزش بدن برای رسیدن به آرامش و کمک به بهبود تنفس دارد. این کار با کاهش ضربان قلب، کاهش فشار خون و کاهش نرخ تنفس به صورت عمدی و کنترل شده انجام می‌شود.
ماساژ تراپی نه تنها می‌تواند سیستم تنفسی را بهبود ببخشد، بلکه بر روی وضعیت بدن نیز تاثیرات مثبتی خواهد داشت. ماساژ کمک می‌کند تا قفسه سینه باز شود و در تراز صحیح مورد نیاز برای عملکرد بهینه ریه (هوای بیشتری در ریه وارد شود) قرار بگیرید.
3-تاثیر بر روی سیستم اسکلتی
ماساژ به صورت غیر مستقیم بر روی استخوان‌های بدن تاثیر می‌گذارد. با افزایش گردش خون، اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به استخوان‌ها فرستاده می‌شود. همچنین ماساژ می‌تواند به انعطاف پذیری و افزایش حرکات مفاصل کمک کند.
استخوان‌ها برای سالم ماندن به جریان خون قابل توجهی نیاز دارند تا میزان اکسیژن و مواد مغذی مورد نیازشان را تامین کنند و از طرفی دی اکسید کربن، اسیدها و سایر مواد زائد متابولیکی را دفع کنند. با افزایش سن، کیفیت رگ‌هایی که خون را به استخوان می‌رسانند کاهش پیدا می‌کند و ممکن است منجر به بیماری‌های جسمانی مانند دیابت، کم خونی، آرتریت و کاهش تحرک مفاصل و عضله‌ها شود.
4-سیستم عضلانی
ماساژ بافت عمیق می‌تواند به ترمیم گره‌های عضلانی کمک کند و باعث افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و بهبود یا حفظ دامنه کامل حرکتی در مفاصل شود. در هنگام استفاده از ماساژ درمانی، دما عضله افزایش پیدا می‌کند. با افزایش دما، فیبرهای موجود در عضلات نرم شده و گره‌های به وجود آمده در عضله‌ها را به حالت عادی برمی‌گرداند.
در صورت استفاده از ماساژ، عضله‌ها شل خواهند شد و از تنش و سفت شدگی ماهیچه‌ها جلوگیری به عمل می‌آورد.
5-سیستم گوارشی
ماساژ ملایم بر روی شکم و کمر می‌تواند به افزایش گردش خون در سیستم گوارش کمک کند. علاوه بر آن، ماساژ باعث تحریک پریستالسیس (انقباضات مواجی که غذا را در روده حرکت می‌دهد) می‌شود، زمان انتقال روده را کاهش می‌دهد و دفعات و اجابت مزاج را افزایش می‌دهد.
عوارض جانبی استفاده از ماساژ کدام است؟
در صورتی که یک ماسور حرفه‌ای و دوره دیده شما را ماساژ دهد، می‌توانید از تاثیرات مثبت ماساژ لذت ببرید. اما در صورتی که پزشک شما را از انجام ماساژ منع کرده باشد یا شخصی غیر حرفه‌ای شما را ماساژ دهد، احتمال درگیر شدن با آسیب دیدگی و عوارض جانبی وجود خواهد داشت.
این آسیب‌ها اغلب شامل کبودی‌های جزئی و ضایعات عصبی می‌باشند. در حالت بدتر احتمال آسیب دیدگی‌های جدی در ستون فقرات یا سکته مغزی (به واسطه ماساژ غیر اصولی گردن) وجود خواهد داشت. حتی لخته‌های خونی به جا مانده از ماساژ می‌توانند از جای خود خارج شده و باعث به وجود آمدن آمبولی ریوی شوند.
انواع مختلف ماساژ
ماساژها به انواع مختلفی دسته بندی میشوند و هر کدام مزیت‌ها و ویژگی‌های خاص خود را دارند. برای آشنایی با انواع مختلف ماساژ، راهنمایی که در این باره نوشته‌ایم را مطالعه نمایید. در ادامه مهم‌ترین ماساژها را به شما معرفی خواهیم کرد:
1-ماساژ سوئدی
ماساژ سوئدی یک نوع ماساژ فول بادی ملایم است که برای این دسته از افراد مناسب می‌باشد:
- افرادی که برای بار اول می‌خواهند ماساژ را امتحان کنند
- نیاز به ماساژ ملایم دارند
- به دنبال آرامش و ریلکسیشن هستند
- ماساژ سوئدی می‌تواند به شکسته شدن گره‌های موجود در عضله‌ها کمک کند. در ضمن ماساژ سوئدی برای افرادی که می‌خواهند در طول ماساژ استراحت کنند، مناسب می‌باشد.
2-ماساژ سنگ داغ
ماساژ سنگ داغ برای افرادی که دارای درد و تنش عضلانی هستند و به دنبال آرامش و ریلکسیشن می‌باشند، یک انتخاب مناسب است.
ماساژ سنگ داغ مشابه با ماساژ سوئدی است، با این تفاوت که ماسور به جای دست یا در کنار دستان خود، از سنگ‌های گرم شده نیز استفاده می‌کند.
3-آروماتراپی
در ماساژ آروماتراپی با استفاده از روغن‌های ضروری و عطرهای خوشبو، تجربه‌ای آرامش بخش و منحصربه فردی را برای شخص دریافت کننده ماساژ به جا می‌گذارد. ماساژ آروماتراپی ترکیبی از فشار نرم و ملایم در کنار روغن‌های معطر می‌باشد. تاثیرات این نوع ماساژ شامل:
- تقویت خلق و خوی
- کاهش استرس و اضطراب
- کاهش علائم افسردگی
- از بین بردن تنش عضلانی
- تسکین دردها
4-ماساژ بافت عمیق
در ماساژ بافت عمیق، از فشار بیشتری نسبت به ماساژ سوئدی استفاده می‌گردد. در صورتی که مشکلات عضلانی مانند موارد گفته شده در زیر دارید، این ماساژ گزینه مناسبی برای شما است:
- درد موضعی
- صدمات و مصدومیت
- عدم تعادل
- درد مزمن عضلانی
5-ماساژ ورزشی
اگر آسیب عضلانی مکرر و پشت سر همی را در هنگام انجام حرکات ورزشی تجربه می‌کنید، ماساژ ورزشی همان چیزی است که به دنبالش می‌گردید. اگر مستعد آسیب‌دیدگی هستید، ماساژ ورزشی به شما کمک می‌کند تا از آن جلوگیری کنید. اثرات ماساژ ورزشی شامل:
- افزایش انعطاف پذیری
- بهبود عملکرد ورزشی
- تسکین دردها
- کاهش اضطراب
- آزاد سازی تنش عضلانی
6-ماساژ نقطه ماشه‌ای
ماساژ نقطه ماشه‌ای (Trigger point massage) برای افرادی که مصدومیت، دردهای مزمن و شدید هستند، مناسب می‌باشد. گاهی اوقات نقاطی از عضله دچار سفتی می‌شود که تحت عنوان نقاط ماشه‌ای شناخته میشوند. این نقاط می‌توانند باعث به وجود آمدن درد در سایر نقاط بدن شوند. ماساژ نقطه ماشه‌ای می‌تواند درد حاصل آن را تا حدودی کاهش دهد.
7-شیاتسو
ماساژ شیاتسو برای افرادی که به دنبال تجربه حس آرامش هستند و می‌خواهند استرس، درد و تنش موجود در بدن خود را از بین ببرند، مناسب است. شیاتسو یک نوع ماساژ درمانی است که تاثیرات زیر را به همراه خواهد داشت:
- بهترین ماساژ برای ریلکسیشن است
- به آرامش عاطفی و جسمی کمک می‌کند
- به تسکین درد کمک می‌کند
- ممکن است سردرد را تسکین دهد
- تنش‌های عضلانی را کاهش می‌دهد
- باعث بهبود خواب می‌شود
- ممکن است خلق و خو را بهبود بخشد
8-ماساژ تایلندی
ماساژ تایلندی برای افرادی که به دنبال ماساژ فعال‌تری هستند و می‌خواهند درد و استرس را کاهش داده و از بین ببرند، مناسب است. در ماساژ تایلندی فشار ریتمیکی به بافت‌های عضلانی وارد می‌شود. تاثیرات این روش شامل:
- افزایش انعطاف پذیری
- بهبود جریان خون
- افزایش سطح انرژی در بدن
9- ماساژ قبل از تولد
ماساژ دوران بارداری یا ماساژ قبل از تولید (Prenatal massage)، روشی مطمئن برای زنان در دوران بارداری است. این نوع از ماساژ می‌تواند به کاهش دردهای ناشی از بارداری، کاهش استرس و کاهش تنش عضلانی کمک کند.
برای انجام ماساژ دوران بارداری، به ماسورهای ویژه و با تجربه‌ای نیاز دارد تا راحتی مادر و نوزاد در هنگام ماساژ تضمین داده شود. اگر باردار هستید توصیه می‌کنیم که قبل از دریافت ماساژ، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
10-کرانیوساکرال
تراپی ساکرال جمجمه یا ماساژ کرانیوساکرا نوعی ماساژ و بدن‌سازی است که به آزادسازی فشردگی در استخوان‌های سر، کمر و ستون فقرات کمک می‌کند. ایده پشت این ماساژ به این شکل است که ماساژ ملایم استخوان‌های جمجمه، ستون فقرات و لگن می‌تواند به جریان مایع مغزی نخایی در سیستم عصبی مرکزی کمک کند.
نتیجه گیری
امیدواریم که با مطالعه این مقاله با مفهوم ماساژ درمانی به خوبی آشنا شده باشید. در این پست سعی کردیم تا تمام نکات مربوط به اهمیت ماساژ، تاریخچه آن، نحوه عملکرد، عوارض جانبی و انواع تکنیک‌های ماساژ را به شما آموزش دهیم.
