ماساژ رفلکسولوژی (بازتاب درمانی) نوعی ماساژ است که با اعمال فشار به نقاط مختلفی از دست، پا و گوش انجام می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم به صورت مفصل در مورد رفلکسولوژی، تاریخچه آن، نحوه انجام آن، فواید استفاده از رفلکسولوژی و عوارض جانبی آن صحبت کنیم.
ماساژ رفلکسولوژی چیست؟
رفلکسولوژی نوعی ماساژ است که شامل اعمال فشار به دست، پا و گوش می‌باشد. افرادی که این ماساژ را انجام می‌دهند، رفلکسولوژیست نامیده می‌شوند. نظریه پشت رفلکسولوژی به این شکل است که هر نقطه روی دست، پا و گوش به اندام‌ها و سیستم‌های مختلف بدن مرتبط می‌باشد. اعتقاد بر این است که اعمال فشار به این قسمت‌ها طیف وسیعی از مزایای سلامتی را به همراه دارد. از رفلکسولوژی به عنوان زون تراپی (zone therapy) نیز یاد می‌شود.
استفاده از رفلکسولوژی باعث می‌شود که احساس خوبی به شما دست دهد.
تاریخچه رفلکسولوژی
رفلکسولوژی بر اصول طب سنتی چینی و انرژی چی (Qi) استوار است. بر اساس باورهای طب سنتی چینی، جریان چی، در هر فردی در جریان است. زمانی که فرد دچار استرس می‌شود، جریان چی در بدن او مسدود می‌شود. همچنین در سال 1980 دانشمندان بریتانیایی دریافتند که اعصاب، پوست و اندام‌های داخلی را به هم متصل می‌کند.
در دوره‌های مختلف تاریخ روش‌هایی سنتی شبیه به رفلکسولوژی مورد استفاده قرار گرفته است. روش‌های مشابه‌ای در هند، چین و مصر ثبت شده‌اند. اما رفلکسولوژی توسط یک متخصص گوش، حلق و بینی به نام ویلیام فیتزگرالد در سال 1913 معرفی شد. او ادعا کرد که وارد کردن فشار به برخی از نقاط بدن اثر بیهوشی دارد. این تجربیات در دهه 1930 و 1940 توسط یک متخصص بیهوشی به نام یونس اینگام اصلاح شد. او ادعا کرد که دستها و پاها حساس هستند و انعکاسی از تمامی اندام‌های بدن می‌باشند.
او کل بدن را به صورت انعکاس‌هایی روی پا ترسیم کرد و زون درمانی را به رفلکسولوژی تغییر داد.
نحوه انجام عمل رفلکسولوژی
به طور معمول، هر جلسه رفلسولوژی بین 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد. شما می‌توانید به صلاحدید خود در طول جلسه با رفلکسولوژیست صحبت کنید یا بخوابید و از مزیت‌های این لذت ببرید.
در طول جلسه، نقاط رفلکس شما را تحت فشار قرار می‌گیرند. طبق باورها، هر کدام از این نقاط به قسمتی از بدن از جمله اندام‌های داخلی مرتبط می‌باشد.
درمانگر ممکن است که انگشتان پا را بکشد، به قوس پا فشار وارد کند، ناحیه پاشنه پا را می دهد و کف پا را دستکاری کند. این استفاده به نحوی طراحی شده است تا احساس خوبی در شما داشته باشد و حتی تاثیرات منفی‌تری داشته باشد و در سراسر بدن شما را آزاد کند.
تکنیک‌های رفلکسولوژی می‌تواند بر پاها، روی دستها یا گوش نیز انجام شود.
مزایا و فواید استفاده از رفلکسولوژی
رفلکسولوژیست‌ها، مز‌ها و فواید زیادی برای این روش در نظر می‌گیرند. اما تا به امروز تعداد کمی از این فواید توسط تحقیقات علمی به اثبات رسیده است. در زیرهایی از مزیت‌هایی که برای رفلکسوژی در نظر گفته می‌شود اشاره کرد:
- کاهش سطح استرس و خطر
- کاهش و تسکین درد
- بهبود خلق و خو
- بهبود حال عمومی
همچنین گزارشاتی مبنی بر تاثیر رفلکسولوژی بر موارد زیر وجود دارد:
- استفاده از رفلکسولوژی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود.
- به مبارزه با سرطان کمک می‌کند
- غلبه بر سرماخوردگی و آسیب‌های باکتریایی
- رفع مشکلات سینوسی
- بهبود و تسکین کمردرد
- اصلاح عدم موفقیت در شرایط‌ها
- افزایش باروری
- بهبود عملکرد هضم غذا
- کمک به کاهش دردهای ناشی از آرتریت
آیا ماساژ رفلکسولوژی از نظر علمی تایید شده است؟
مطالعات زیادی در مورد ماساژ رفلکسولوژی انجام نشده است. همچنین بسیاری از کارشناسان، تحقیقاتی را که تا به امروز انجام شده را بی کیفیت می‌دانند. علاوه بر این، نتایج یک بررسی در سال 2014 نشان داد که رفلکسولوژی برای درمان هیچ بیماری پزشکی موثر نمی‌باشد.
اما امروزه به این نتیجه رسیده‌اند که ماساژ رفلکسولوژی می‌تواند به عنوان یک روش درمانی مکمل و برای کاهش علائم برخی بیماری‌ها و بهبود کیفیت زندگی مورد استفاده قرار بگیرد. در ادامه نتایج بدست آمده از تحقیق در مورد تاثیرگذاری رفلکسولوژی بر درمان درد و اضطراب را با هم بررسی خواهیم کرد.
تاثیر رفلکسولوژی بر تسکین درد
مطالعه‌ای که در سال 2011 و بر روی 240 زن تحت شیمی درمانی انجام شد، نشان داد که رفلکسولوژی به کاهش برخی از علائم از جمله تنگی نفس کمک می‌کند. شرکت کنندگان در این تحقیق همچنین علائمی از بهبود کیفیت زندگی خود را گزارش کردند. اما این ماساژ تاثیری بر روی درد نداشت.
کارشناسان همچنین اثرات رفلکسولوژی بر درد زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی (PMS) را بررسی کرده‌اند. آنها دریافتند کسانی که دو ماه از رفلکسولوژی استفاده کرده‌اند، علائم کمتری از PMS نسبت به زنانی که رفلکسولوژی دریافت نکرده‌اند، گزارش کردند. با این حال، این مطالعه بسیار کوچک بوده و چندین دهه قبل انجام شده است.
تاثیر رفلکسولوژی بر تسکین اضطراب
مطالعه‌ای در سال 2000 به بررسی تاثیر رفلکسولوژی بر روی افرادی که تحت درمان سرطان سینه یا ریه بودند، نشان داد که افرادی که این ماساژ را دریافت کرده‌اند، سطوح پایین‌تری از ضطراب را گزارش کرده‌اند.
مطالعه دیگری در سال 2014 بر روی افرادی که عمل قلب داشتند، برای بررسی تاثیر این ماساژ بر تسکین اضطراب انجام شد. محققان دریافتند که افرادی که رفلکسولوژی دریافت کرده‌اند، سطوح پایین‌تری از اضطراب را تجربه کرده‌اند.
عوارض جانبی و موارد منع استفاده
به طور کلی، رفلکسولوژی به عنوان یک روش ایمن در نظر گرفته می‌شود و عوارض جانبی چندانی ایجاد نمی‌کند. اما این امکان وجود دارد که بعد از دریافت ماساژ رفلکسولوژی دچار واکنش‌های احساسی شوید، احساس ناراحتی و درد در پا و جای کبودی بر روی پا یا دستان شما به جا بماند.
همچنین اگر هر کدام از مشکلات زیر را دارید، قبل از دریافت ماساژ رفلکسولوژی با پزشک خود مشورت کنید.
- مشکلات گردش خون در پا
- لخته شدن خون یا التهاب وریدهای پا
- ابتلا به نقرس
- عفونت‌های قارچی مانند پای ورزشکار
- داشتن زخم‌های باز روی دستها یا پاها
- مشکلات تیروئید
- افرادی که دچار صرع هستند
- همچنین تعداد کم پلاکت‌ها یا سایر مشکلات خونی که می‌تواند باعث کبودی و خونریزی شما شود
فرق رفلکسولوژی و ماساژ چیست؟
با وجود اینکه از رفلکسولوژی به عنوان یک ماساژ یاد می‌شود، اما تفاوت‌های زیادی بین رفلکسولوژی و ماساژ وجود دارد. در اکثر روش‌های ماساژ باید لباس‌های خود را در آورید. همچنین ماسور از روغن ماساژ برای انجام اکثر حرکات و تکنیک‌های ماساژ استفاده می‌کند. اما در رفلکسولوژی تنها دستها، پاها و گوش‌ها لمس می‌شوند.
علاوه بر این، در حالی که ماساژ بر روی عضلات، مفاصل و بافت‌های نرم تمرکز دارد و به نوعی با ساختار بدن کار می‌کند، هدف رفلکسولوژی بهبود عملکرد غدد، اندام‌ها و سیستم‌های بدن است.
آیا رفلکسولوژی دردناک است؟
در هنگام دریافت ماساژ رفلکسولوژی درد چندانی احساس نخواهید کرد. هر کسی تجربه متفاوتی از یک جلسه رفلکسولوژی خواهد داشت. از احساس آرامش گرفته تا احساس سبکی یا سوزن سوزن شدن در بدن و همچنین گرما یا حرکت انرژی در بدن‌تان را ممکن است احساس کنید.
