روغن‌های ضروری روغن‌هایی با پایه گیاهی هستند که اغلب در آروماتراپی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مورد مزیت و فواید این روغن‌ها ادعاهای زیادی شده است. در این مقاله می‌خواهیم صحت این ادعاها را بررسی کنیم و فواید استفاده از روغن‌های ضروری و همچنین عوارض جانبی که به همراه دارند به شما توضیح دهیم
اگر می‌خواهید بدانید که روغن‌های ضروری چی هستند، چه کاربردی دارند و چگونه بدست می‌آیند، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
روغن ضروری چیست؟
روغن‌های ضروری (Essential oils) ترکیباتی هستند که از فشار مکانیکی یا تقطیر گیاهان بدست می‌آیند. این عصاره‌های گیاهی غلیظ هستند و رایحه و طعم طبیعی منبع خود را حفظ می‌کنند. روغن‌های ضروری بعد از بدست آمدن اغلب با روغن‌های حامل ترکیب می‌شوند تا رقیق شوند و برای استفاده آماده گردند.
طرز تهیه این روغن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، چون روغن‌های ضروری بدست آمده از فرآیند‌های شیمیایی به عنوان یک روغن ضروری واقعی در نظر گرفته نمی‌شوند.
روغن‌های ضروری چه تاثیراتی بر روی بدن می‌گذارند؟
کاربرد اصلی روغن‌های ضروری در انجام رایحه درمانی و ماساژ آروماتراپی می‌باشد. در این دو روش روغن‌های ضروری از طریق مختلف استنشاق شده یا روی پوست ماساژ داده می‌شوند.
روغن‌های ضروری خوراکی نیستند. حتی مصرف مقدار ناچیزی از برخی از روغن‌های ضروری می‌تواند باعث مسمومیت شدید شود.
مواد شیمیایی موجود در روغن‌های اساسی می‌توانند از چند طریق با بدن انسان در تعامل باشند. هر کدام از روغن‌های ضروری ترکیب منحصر به فردی از مواد شیمیایی دارد و این تنوع روی بو، قابلیت جذب شدن و تاثیرگذاری آن بر روی بدن، موثر می‌باشد. زمانی که روغن روی پوست قرار داده می‌شود، برخی از مواد شیمیایی گیاهی موجود در آن جذب پوست می‌شوند.
تصور می‌شود که استفاده از گرما یا اعمال روغن بر روی مناطق مختلف بدن می‌تواند جذب روغن‌های ضروری را بهبود ببخشد. البته چنین ادعاهایی فاقد تحقیقات و اسناد کافی می‌باشند.
استنشاق رایحه‌های موجود در این روغن‌ها می‌تواند قسمت‌هایی از سیستم لیمبیک مغز را تحریک کند. سیستم لیمبیک بخشی از مغز است که در احساسات، رفتارها، حس بویایی و حافظه طولانی مدت نقش دارد. سیستم لیمبیک به شدت در تشکیل خاطرات نقش دارد. این خود می‌تواند توضیح دهد که چرا استنشاق یک بوی آشنا می‌تواند به ما کمک کند تا برخی از خاطرات را به یاد ما بیاوریم.
سیستم لیمبیک همچنین در کنترل چندین عملکرد فیزیولوژیکی ناخودآگاه مانند تنفس، ضربان قلب و فشار خون نقش دارد. به همین دلیل است که برخی از متخصص‌های آروماتراپی ادعا می‌کنند که روغن‌های اساسی می‌توانند تاثیرات جسمی بر روی بدن داشته باشند. البته این موضوع هنوز در تحقیقات علمی به اثبات نرسیده است.
10 مورد از روغن‌های ضروری محبوب
بیش از 90 روغن ضروری تا به امروز تولید شده است که هر کدام رایحه و فواید منحصر به فرد خود را دارد. در اینجا 10 مورد از محبوب‌ترین روغن‌های ضروری را به شما معرفی می‌کنیم:
1- روغن نعنا فلفلی
روغن نعناع فلفلی برای استفاده موضعی (روی پوست) برای رفع مشکلاتی مانند سردرد، دردهای عضلانی، درد مفاصل و خارش استفاده می‌شود. در رایحه درمانی، روغن نعناع فلفلی برای درمان سرفه و سرماخوردگی، کاهش درد، بهبود عملکرد ذهنی و کاهش استرس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2- لاوندر (اسطوخودوس)
اصلی‌ترین مزیت روغن اسطوخودوس از بین بردن استرس است. تحقیقات نشان داده است که اسانس لاوندر می‌تواند به کاهش سردرد و دردها کمک کند. همچنین به بهبود خلق و خو، کاهش سطح اضطراب و از بین بردن علائم افسردگی کمک می‌کند.
3- روغن چوب صندل
از روغن چوب صندل برای آرامش اعصاب و کمک به افزایش تمرکز استفاده می‌شود. همچنین در آزمایشات بالینی برای درمان آکنه، پسوریازیس، اگزما، زگیل‌های معمولی و مولوسکوم کونتاژیوزوم که نوعی عفونت پوستی به شمار می‌رود، نتایج مثبتی نشان داده است.
4- روغن ترنج
روغن ترنج به کاهش استرس و بهبود بیماری‌های پوستی مانند اگزما کمک می‌کند. البته این روغن می‌تواند باعث تحریک پوست و واکنش‌های آلرژیک شود. همچنین می‌تواند باعث حساسیت به نور شود. از همین رو، نباید بعد از استفاده از روغن ترنج در معرض نور خورشید قرار گرفت.
5- روغن گل رز
روغن گل رز استرس را از بین می‌برد، خلق و خو را بهبود می‌بخشد، سطح اضطراب را کاهش می‌دهد و به آرامش ذهن و بدن کمک می‌کند. این روغن ضروری می‌تواند پوست را بازسازی کند و در عین حال به ذهن آرامش ببخشد. روغن رز سرشار از اسیدهای چرب ضروری و آنتی اکسیدان است که برای بازسازی بافت و سلول پوست ضروری می‌باشد.
6- روغن بابونه
روغن بابونه جهت بهبود خلق و خو و کسب آرامش استفاده می‌شود. این روغن برای تسکین کمردرد، درد معده و کاهش التهاب مفید است.
7- روغن یلانگ یلانگ
روغن یلانگ یلانگ دارای چندین مزیت است که توسط تحقیقات علمی به اثبات رسیده‌اند. برای مثال این روغن می‌تواند به کاهش اضطراب و کاهش فشار خون در برخی از افراد کمک کند. همچنین تاثیرات آرامش بخش آن برای کسب آرامش و تسکین سردرد مفید است.
8- روغن چای
اعتقاد بر این است که وقتی از روغن درخت چای به صورت موضعی استفاده می‌شود، خاصیت ضد باکتری دارد و می‌تواند به برطرف کردن عفونت و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. روغن درخت چای معمولا برای درمان آکنه، پای ورزشکاران، شپش، قارچ ناخن و نیش حشرات استفاده می‌شود.
9- روغن گل یاس
روغن یاس می تواند به بهبود خلق و خو کمک کند و میل جنسی را افزایش دهد. گل یاس به عنوان آرام بخش و برای آرامش ذهن، جسم و روح استفاده می‌شود. همچنین گفته می‌شود که روغن یاس می‌تواند به درمان التهاب کمک کند.
10- روغن لیمو
اسانس لیمو را می‌توان رقیق کرد و به صورت موضعی روی پوست مالید یا در هوا اسپری کرد. طبق گفته‌ها، روغن لیمو می‌تواند برای رفع خستگی، از بین بردن علائم افسردگی، شفاف سازی پوست، ضد ویروس و باکتری و کاهش التهاب مورد استفاده قرار بگیرد.
فواید و مزیت‌های استفاده از روغن‌های ضروری
با وجود اینکه روغن‌های ضروری به صورت گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما اطلاعات کمی در مورد تاثیرگذاری و فواید این روغن‌ها برای درمان بیماری‌ها در دسترس می‌باشد. در ادامه فواید اثبات شده روغن‌های ضروری را به شما توضیح خواهیم داد:
کاهش استرس و اضطراب
تخمین زده شده که 43 درصد از افرادی که از استرس و اضطراب رنج می‌برند، از یک نوع درمان جایگزین برای کمک به رفع علائم بیماری خود استفاده می‌کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که رایحه درمانی تاثیرات مثبتی بر روی استرس و اضطراب دارد. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که بوی برخی از روغن‌های ضروری می‌تواند در کنار درمان‌های سنتی برای رفع استرس و اضطراب موثر واقع شوند.
نکته جالب توجه این است که روغن‌های ضروری در طول انجام ماساژ می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند، اما ممکن است پس از اتمام ماساژ اثرات آن تمام شود.
تاثیر روغن‌های ضروری در تسکین سردرد و میگرن
مالیدن روغن نعنا بر روی پیشانی و شقیقه می‌تواند به تسکین سردرد کمک کند. مطالعاتی که در سال‌های اخیر انجام شده است نشان می‌دهند که بعد از استفاده از روغن نعنا و اسطوخودوس روی پوست، می‌تواند به تسکین سردرد کمک کند.
همچنین مالیدن مخلوطی از روغن بابونه و روغن کنجد روی شقیقه‌ها ممکن است سردرد و میگرن را درمان کند. این مخلوط به عنوان یک داروی سنتی ایرانی برای سردرد شناخته می‌شود.
البته برای بررسی بیشتر تاثیر روغن‌های ضروری بر درمان سردرد، نیاز به انجام مطالعات بیشتری است.
تاثیر روغن‌های ضروری بر کیفیت خواب و درمان بی‌خوابی
بررسی‌های انجام شده نشان داده است که بوییدن روغن اسطوخودس باعث بهبود کیفیت خواب زنان پس از زایمان می‌شود. همچنین این روغن برای بهبود کیفیت خواب بیماران قلبی نیز مفید می‌باشد. اکثر مطالعات نشان داده‌اند که بوییدن برخی از روغن‌های ضروری، اثرات مثبتی بر روی عادات خواب دارد.
تاثیر روغن‌های ضروری بر کاهش التهاب
متخصصان توصیه می‌کنند که روغن‌های ضروری ممکن است برای شرایط التهابی مفید واقع شوند. روغن‌های ضروری با پایه گیاهی با آزادسازی سایتوکاین‌های التهابی که در مسیر سیگنال دهی متعدد دخیل هستند، باعث کاهش التهاب می‌شوند.
البته بیشتر مطالعات انجام شده در این زمینه بر روی موش‌ها بوده است و مطالعات انسانی بسیار کمی انجام شده است. به همین دلیل میزان اثربخشی و ایمنی آن‌ها همچنان ناشناخته باقی مانده است.
خواص آنتی بیوتیک و ضد میکروبی
با افزایش باکتری‌هایی که به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاومت نشان می‌دهند، دانشمندان را به جستجو برای ترکیبات دیگری که خواص ضد عفونی و ضد باکتریایی داشته باشند، علاقه‌مند کرده است. طبق تحقیقات انجام شده، روغن‌های ضروری دارای خواص ضد عفونی کننده، ضد باکتری، آنتی اکسیدان، ضد انگلی، ضد قارچی و حشره کش می‌باشند. به همین دلیل از روغن‌های ضروری می‌توان به عنوان یک ابزار قدرتمند برای کاهش مقاومت باکتری‌ها استفاده کرد.
عوارض جانبی استفاده از روغن‌های ضروری
با وجود اینکه روغن‌های ضروری کاملا طبیعی هستند، اما به این معنی نیست که برای انسان‌ها کاملا بی‌خطر هستند. گیاهان و محصولات گیاهی شامل بسیاری از ترکیبات فعال شیمیایی هستند که ممکن است باعث به خطر انداختن سلامتی شما شوند.
اگر روغن‌های ضروری را استنشاق کنید و یا پس از رقیق سازی با یک روغن پایه روی پوست خود استفاده کنید، ممکن برای شما بی‌خطر باشند.
عوارض جانبی استفاده از روغن‌های ضروری شامل موارد زیر است:
- ایجاد جوش بر روی پوست
- وقوع حمله آسم
- ایجاد سردرد
- واکنش‌های آلرژیک
شایع‌ترین عارضه استفاده از روغن‌های ضروری ایجاد جوش پوستی بوده است. با این حال روغن‌های ضروری می‌توانند واکنش‌های جدی‌تری ایجاد کنند و حتی یک مورد مرگ به وسیله روغن‌های ضروری نیز به ثبت رسیده است.
روغن‌های اسطوخودوس، نعنا فلفلی، درخت چای و یلانگ یلانگ می‌توانند عوارض جانبی را در پی داشته باشند. همچنین روغن‌هایی که دارای فنول بالایی هستند (مانند روغن دارچین) می‌توانند باعث تحریک پوست شوند و برای استفاده باید حتما با روغن پایه ترکیب شوند. همچنین روغن‌های ضروری ساخته شده از مرکبات می‌توانند حساسیت پوست به نور خورشید را افزایش دهند و باعث سوختگی پوست شوند.
بلعیدن روغن‌های ضروری نیز می‌تواند خطرناک باشد و در دوزه‌های بالا می‌توان برای انسان کشنده باشند.
فرق روغن ضروری و روغن حامل چیست؟
روغن حامل یا روغن پایه اغلب گیاهی هستند و از دانه‌های گیاهی و انواع آجیل تهیه می‌شوند. روغن‌های حامل یا بی بو هستند، یا رایحه ضعیف شیرین و آجیلی برخوردارند. برخی از رایج‌ترین روغن‌های حامل شامل بادام شیرین، نارگیل، روغن دانه انگور، جوجوبا و روغن زیتون می‌باشد. در مقابل روغن‌های ضروری قرار دارند که با تقطیر برگ‌ها، گل‌ها و سایر قسمت‌های گیاهان معطر بدست می‌آیند و از رایحه بسیار قوی برخوردار هستند.
بهترین روغن ضروری برای مراقبت از پوست کدام است؟
روغن‌های ضروری می‌توانند خواصی داشته باشند که به مراقبت از پوست کمک کند. روغن‌های اسطوخودوس، کندر و چوب صندل برای پوست‌های حساس مناسب می‌باشند. همچنین روغن بابونه برای پوست‌های خشک و روغن‌های رزماری، کندر، شمعدانی و نرولی برای مراقبت از پوست‌های چرب مناسب هستند.
تاریخ انقضا و ماندگاری روغن‌های ضروری
روغن‌های ضروری مانند غذا با گذشت زمان فاسد نمی‌شوند، اما تغییراتی در ترکیب آن‌ها انجام می‌شود. از آنجایی که بررسی این تغییر ترکیب سخت است، تعیین اینکه آیا استفاده از آن‌ها بی‌خطر یا خطرناک می‌باشد نیز دشوار است.
اکثر روغن‌های ضروری مرکبات، کندر، نرولی، صنوبر، درخت چای و کاج برای 1 تا 2 سال ماندگاری دارند. اسانس‌های چوب صندل، نعنا هندی و وتیور می‌توانند بین 4 تا 8 سال نگه‌داری شوند. اکثر روغن‌های ضروری دیگر بین 2 تا 3 سال موثر خواهند ماند.
توجه داشته باشید که روغن‌های ضروری تاریخ گذشته را استنشاق نکنید یا آن‌ها را روی پوست خود نمالید.
نحوه تشخیص روغن ضروری اصل
تشخیص اصالت روغن‌های ضروری می‌تواند کمی سخت باشد. در اینجا چند روش برای تعیین کیفیت روغن‌های ضروری توضیح داده شده است:
- روغن‌های ضروری خالص در بطری‌های شیشه‌ای کهربایی تیره ذخیره می‌شوند.
- روغن‌های ضروری خالص هیچ گونه اثری بر روی کاغذ باقی نمی‌گذارند.
- اسانس‌های خالص احساس چرب یا روغنی به وجود نمی‌آورند.
- روغن‌های ضروری خالص فاقد مواد مصنوعی هستند.
برای بررسی خلوص یک روغن ضروری در خانه، کافیست که یک قطره از آن را روی یک تکه کاغذ بریزید و بین 30 الی 45 دقیقه صبر کنید. اگر بعد از خشک شدن محصول، متوجه حلقه روغن یا گریس شدید، نشان از وجود ناخالصی در آن می‌باشد.
